Lwowski marmur, czyli historia alabastrów znad Dniestru.

Alabaster to materiał niezwykle plastyczny, łatwy w obróbce i ceniony za swoje walory dekoracyjne. Jego duże złoża znajdują się w górnym biegu Dniestru. Artyści i kamieniarze doceniali go za różnorodność barw, od bieli i szarości, przez czerwień, aż po czerń.

Pierwsze wzmianki o złożach alabastru, zwanego Lwowskim marmurem, pochodzą z końcówki XIV wieku. Jednak dopiero od połowy XVI wieku stał się on jednym z najbardziej pożądanych materiałów dekoracyjnych, budowlanych i nagrobkowych, używanym przez zamożnych ludzi w wielu krajach Europy.

Ośrodek w Żurawnie.
Największe złoża „Lwowskiego marmuru” znajdują się w okolicach Żurawna, na wzgórzu o nazwie Bakocin. To właśnie tam Antoni Skrzyński, po przejęciu majątku, postanowił stworzyć największy ośrodek wydobycia i obróbki alabastru. Początki były trudne z powodu braku funduszy, ale przełom nastąpił w 1917 roku, gdy jego córka poślubiła Kazimierza Czartoryskiego, który dysponował ogromnym majątkiem. Dzięki niemu alabastry z Żurawna zyskały światową sławę.

Fabryka Skrzyńskiego wyspecjalizowała się w produkcji płyt zdobniczych, kolumn i elementów dekoracyjnych do prestiżowych budowli, takich jak kościoły, pałace i siedziby dyplomatyczne. Wyroby z Żurawna eksportowano do USA, Kanady i wielu krajów europejskich. Fabryka brała udział w Wystawie Światowej w Paryżu w 1938 roku oraz w Wystawie Krajowej w Poznaniu, a na Targach Wschodnich we Lwowie miała własny pawilon. Firmowy sklep znajdował się we Lwowie przy ul. Na Bajkach 24 (obecnie ul. Kijowska).

Warto dodać, że w Żurawnie, 4 lutego 1505 roku, urodził się Mikołaj Rej.

MK